Brouwerijen staan zich voor op hun hippe en jonge identiteit, of koketteren met een eeuwenoude geschiedenis. Waar gekoketteerd wordt ligt overdrijving op de loer. Van de Bayerische Staatsbrauerei Weihenstephan kan met zekerheid gezegd worden dat zij sinds 1040 onafgebroken en op dezelfde locatie bier brouwt. Dat het Hefeweizen, haar meest verkochte bier en ook in Nederland populair, in niets lijkt op wat er duizend jaar geleden werd gebrouwen hoeft niet te verbazen. Sterker: het Hefeweizen zoals wij dat nu kennen is nog geen 150 jaar oud, en werd door brouwerij Schneider in 1872 gecreëerd.

Veel Belgische brouwerijen wekken de suggestie dat zij al honderden jaren hetzelfde bier brouwen – maar niets is minder waar. Het meest duidelijk wordt dit met trappisten en abdijbieren: de kloosters zijn eeuwenoud, de bieren nooit. De Franse Revolutie (1789) betekende het einde voor kloosters en abdijen: ze werden gesloten, geplunderd of gesloopt. Zo mag de abdij van Leffe uit 1152 stammen, haar bieren worden pas sinds 1956  gebrouwen en dan nog wel elders, in opdracht. De abdij heropende pas in 1929.

De abdij van Grimbergen werd in 1128 gesticht, maar ook hier stopte men gedwongen het brouwen aan het einde van de achttiende eeuw. De monniken willen, blijkens een recent persbericht, toch zelf weer gaan brouwen – maar zijn hun oorspronkelijke recept kwijt. Het doet de vraag rijzen wat er dan in hemelsnaam in de flesjes Grimbergen bier zit die je nu in café of winkel vindt – het is zeker niet het bier waarvan ‘eeuwenlang de paters-brouwers zorgvuldig het recept door gaven’, zoals de website meldt. Ook hier is het een mondiale grootbrouwerij die onder de eerbiedwaardige naam van het klooster bier fabriekt.

Bierhistoricus Marco Daane geeft een sprekend Nederlands voorbeeld. Brand voert het jaartal 1340 op het etiket en claimt ‘Neerlandsch oudste bierbrouwerij’ te zijn –  maar dat kan niet, want het werd pas opgericht in 1871. Frans Crutzen schreef het jubileumboek van de brouwerij en noemde het jaartal ‘dikke duimenzuigerij’. Die ‘3’ uit het jaartal leek zo mooi op de gotische letter ‘B’ in het logo van Brand. Toch staat het nog altijd op de etiketten.

historische tip
Hoe bier door de eeuwen heen veranderde, en wat dat voor Nederland betekende: Dr. Leen Alberts geeft er een workshop over op de UvA Summer School. Woensdag 29 augustus spreekt hij over ‘Vreemd bier voor eigen bier’ in het gebouw Oude Turfmarkt 129. Ook worden er historische bieren geproefd en de verandering van smaak aanschouwelijk gemaakt.