Laten we beginnen met de vaststelling dat de geitenbok die menig bockbieretiket siert evenveel met het biertype te maken heeft als geld met goede smaak: helemaal niets. Het is bockbier, naar de Duitse stad Einbeck waar het biertype eeuwen geleden ontsprong. Het Einbecker bier werd populair en overal gevraagd: wel bleek het een tongenbreker en zo ontaardde ‘Ein Einbecker bier’ in ‘Ein Beckbier’. Eenmaal in Nederland werd dat ‘een bockbier’.

Brouwen gebeurde toen vooral van herfst tot lente, want in de zomer was het te warm. Vergisting, een cruciaal proces in de bierbereiding, is het omzetten van suikers in alcohol en koolzuur door een eencellig organisme. Die gist doet zijn werk bij verschillende temperaturen maar te warm moet het niet worden en dus was het ’s zomers slecht brouwen. Er vindt wel vergisting plaats, maar ongecontroleerd, en bovendien gaan dan ook schadelijke organismen aan de gang. Daar kwam bovenop dat bier destijds veel korter houdbaar was dan nu. Goed bier brouwen lukte niet en het vervolgens leek het te bederven waar je bij stond.

Zo dreigde een heel droge zomer, tot de Einbecker brouwers ontdekten dat als zij hun laatste brouwsels van de lente voorzagen van extra alcohol het bier tot aan de herfst behoorlijk drinkbaar bleef. Dat de alcohol werkte als een natuurlijk conserveringsmiddel wist men toen nog niet. Dat kunstje keken andere brouwers af: zo is ‘bockbier’ in naam een ode aan Einbeck en als type niets anders dan een zwaardere versie van het standaardbier van een brouwerij. In Nederland heeft het zich ontwikkeld tot een typisch herfstbier met een robijnrode tot donkerbruine kleur en bitterzoete smaak, hoewel de laatste jaren ook experimentele brouwsels worden ontwikkeld: gebrouwen met rookmout, houtgelagerd of zwaarder in alcohol.

Die geinige geitenbok is er dus eenvoudigweg bij getekend omdat we niet beter wisten. Op etikettengebied blijkt de nieuwe lichting brouwers zich niet langer door dit misverstand te laten leiden en dus is de bok op flessen van de nieuwe biergeneratie zo goed als uitgestorven.

Tip

Bij de opening van het bockbierseizoen, maandag 3 oktober, doopte Chef Ricardo van Ede restaurant Hangar in Amsterdam-Noord om tot het eerste (tijdelijke) bockbierrestaurant ter wereld. Hangar biedt elke zondag van oktober een bockbiermenu aan: seizoensgerechten worden door bockbieren van verschillende Nederlandse brouwerijen begeleid.

Rick Kempen (1969) werkt sinds 1998 bij Bier&cO waar hij zich als professioneel bierkenner inzet om speciale bieren van over de hele wereld bereikbaar te maken voor een zo groot mogelijk publiek.