Of we het nu hebben over craft beer, speciaalbier of ambachtelijk bier – allen termen zonder een duidelijke definitie, laat staan een betekenis, maar voor het gemak even alle kleinschalig gebrouwen bieren die niet van het pilsener type zijn – het klotst nog steeds langs de plinten. Nederland telt nu al meer dan 500 brouwerijen en in Amerika gaat er elke elf uur (!) een nieuwe brouwerij open. Het succes van bier lijkt onbegrensd, we juichen ons suf. Om nu eens fijn jullie goede humeur te bederven zet ik wat zaken op een rijtje waarvan het lachen je wel zal vergaan, en waardoor de vraag of ‘craft bier’ misschien ten onder zal gaan aan zijn eigen succes heel reëel en relevant wordt. Succes dus met verder lezen.

Goed shirt! Foto: Marcel van Hoorn

In een uitstekende column voor het vakblad Horeca Misset zette Peter van der Arend onlangs nog eens haarfijn uiteen dat Nederland, in het beste geval, meer dan 500 bierbedrijven heeft – maar zeker geen 500 brouwerijen. Van der Arend: “We laten ons weer voor de gek houden. Volgens mij hebben wij net 200 bierbrouwerijen in Nederland. De overige 300 zijn geen brouwerijen maar brouwers. Daar is niets mis mee, maar ze hebben geen eigen ketels dus 500 brouwerijen is gewoon onzin! Als je een bier op de markt brengt, dan ben je volgens mij niet gelijk een bierbrouwerij.” Deze interessante observatie legt drie belangrijke pijnpunten bloot.

Ten eerste: je bent een brouwerij als je daadwerkelijk de apparatuur bezit en gebruikt. Daarmee neem je enerzijds een fors economisch risico, anderzijds moet je dan laten zien dat je met die apparatuur ook daadwerkelijk goed bier kunt brouwen. Wat Peter “brouwers” noemt (mensen die een recept (laten) bedenken en dat elders (laten) brouwen, om het vervolgens onder eigen naam op de markt te brengen) zijn niet per se gemakkelijke valsspelers. Brouwers zijn het in mijn ogen ook niet meteen: dan moet je toch wel het hele proces, van creatie tot gereed product, zelf uitgevoerd hebben. De meeste “brouwers” doen dat niet – en kunnen dat niet.

De Proefbrouwerij: een van de beste brouwerijen ter wereld. Vrijwel geen medailles.

Ten tweede: het maakt nog wel wat uit waar een “brouwer” het bier laat maken. Is dat in een Nederlandse brouwerij met overcapaciteit, of een productiebrouwerij? Of volgt men gebaande buitenlandse paden, en worden Belgische of Duitse ketels gebruikt? Ginnegappend werd wel eens gezegd dat de grootste brouwerij van Denemarken (na Carlsberg) in België stond: zowel Mikkeller als To Øl produceren vooral bij De Proefbrouwerij. Net als Brouwerij Anders is dit een loonbrouwer: geen eigen merk maar massa’s kennis en een puike brouwinstallatie garanderen succes voor in opdracht gebrouwen bier. Het vakmanschap zit echter bij de loonproducent, niet bij de “brouwer”. En die is veel Nederlandse gevallen helemaal geen Nederlander. Is het dan Nederlands bier? Ik ben geneigd heel hard ‘NEE!’ te zeggen.

van internet gejat plaatje: ‘bijltjesdag’. Leuk toch!

Ten derde: veel van deze bieren zijn van het niveau ‘goed binnen te houden’ en voegen daarmee evenveel toe aan het bierlandschap als een nieuw merk afwasmiddel. Hoeveel Iepaa’s die grofweg gelijkaardig smaken kan een mens verdragen? Hoeveel saison met creatief vruchtgebruik kan de markt hebben? Te veel van de bieren die de laatste tijd op de markt zijn gekomen zijn niet zozeer klonen van een ander, maar lijken wel verdacht veel op elkaar. Daarbij: ze overstijgen de middenmoot niet, voegen daarmee niets toe aan het groter geheel en verdunnen alleen maar de markt. Op een gegeven moment is die markt verzadigd en gaan er klappen vallen. Bijltjesdag voor “brouwers” zal voor 2020 plaatsgrijpen – let op mijn woorden.

Of hiermee ‘craft beer’ aan zijn eigen succes ten onder zal gaan moeten we maar afwachten. Aan de andere kant: er zijn nog veel meer vege tekens. Daarover meer in het volgend blog: ‘Duits abdijbier komt natuurlijk uit: België!’