Het was een forse rimpeling in de internetvijver verleden week: AB InBev, ’s werelds grootste brouwer die meer dan 30% van de mondiale bierproductie en –verkoop controleert, blijkt al in 2016 een minderheidsaandeel te hebben verworven in Ratebeer, zo meldde Good Beer Hunting. De deal werd bewust geheim gehouden voor het (grote) publiek. De beer geek community is nog steeds in shock van het nieuws.

Niemand had verwacht dat Joe Tucker, de oprichter van Ratebeer, (een deel van) zijn ‘kindje’ van de hand zou doen aan de brouwerij waar de fanbase van zijn site nou juist zo afkerig van lijkt te zijn. Maar ja, ook niemand had verwacht dat in twee jaar tijd enkele tientallen, inmiddels ex, craft brouwerijen hun winkel zouden verkopen aan biergrootmachten als Heineken of AB InBev. Niets blijkt heilig, niets blijkt veilig, zullen veel beer geeks nu denken. Moeten we ons zorgen maken over deze steeds verdergaande uitverkoop van wat begon als idealistisch bierverzet tegen – voor het gemak – het grootkapitaal? Of hoort dit gewoon bij de normale ontwikkeling van een spannende bedrijfstak? Ik denk dat we beide vragen met ‘ja’ kunnen – en moeten – beantwoorden.

Ja, het hoort erbij. Er zullen nog veel meer transacties plaatsvinden tussen grote en kleine brouwerijen. Er zijn kleine brouwerijen die met geen ander doel zijn opgericht dan een zo snel mogelijke verkoop aan wie dan ook: het barst van de op geld beluste goudzoekers tussen de zogenaamde craft bier brouwers. En ook dat hoort erbij: niets menselijks is de bierwereld vreemd, ook de craft bierwereld niet.

Screen print from Ratebeer.com

Waarom moeten we ons zorgen maken over de verdergaande uitverkoop aan het grootkapitaal? Wat voor bedreiging behelst de overname van kleine brouwers, of een deelname in Ratebeer? Biedt zoiets niet juist kansen voor nieuwe brouwers, nieuwe bier communities? Ik denk van niet. Er zullen ongetwijfeld nog steeds mensen zijn die een brouwerij beginnen omdat ze graag goed bier willen maken en benieuwd zijn hoe ver ze daar mee kunnen komen. Maar de bierwereld is de afgelopen tien jaar zo snel en fundamenteel veranderd dat de meeste idealisten nu al wel begonnen zijn. Ik durf de stelling aan – zonder daarmee een waardeoordeel erover te willen uitspreken – dat vrijwel iedereen die nu iets ‘bierigs’ begint, dat vooral doet om er geld mee te verdienen. De drijfveer ‘passie voor goed bier’ is niet meer de primaire reden om in een bieravontuur te stappen. Bier brengt brood op de plank, zo eenvoudig is het – en soms zelfs een zeer goed belegde boterham: een miljard dollar voor je brouwerij die 25 jaar oud is, dat is geen klef broodje jonge kaas. De meeste ‘nieuwe idealisten’ zijn vooral koele rekenaars. De ‘craft’ bierwereld is volwassen geworden.

Carlos Brito

Bij het horen van het nieuws over de deelneming van AB InBev in Ratebeer liepen mij daarentegen wel koude rillingen over de rug. Ik denk niet dat het AB InBev gaat om het verkrijgen van invloed op Ratebeer. Ze gaan heus niet proberen de ratings van hun bieren (positief) te beïnvloeden. Ook zal het ze niet gaan om opbrengsten – althans, niet op de korte termijn. Veel van de overnames die AB InBev de afgelopen jaren deed gaan niet om cash flow of winsten op korte termijn, of zelfs middellange termijn. De overname van Bosteels in België bijvoorbeeld – ik schreef er een open brief over, aan AB InBev baas Carlos Brito waarop nooit antwoord kwam – heeft geen zichtbare invloed op het bedrijfsresultaat van de Braziliaanse megabrouwer. Waarom kreeg ik dan die koude rillingen?

A home brew kit

Als het AB InBev niet om de korte of middellange termijn gaat, dan gaat het ze dus om de lange termijn. Deze overnames zijn geen daden van filantropie of anderszins liefdadigheid. Ze passen in een mogelijk beangstigend patroon, want naast handenvol brouwerijen en Ratebeer bezit AB InBev ook enkele web shops die (craft) bier aan consumenten leveren, en een van de grootste leveranciers van alles wat hobbybrouwers en thuisbrouwers nodig hebben. Natuurlijk hangt daarmee de dreiging boven ieders hoofd dat AB InBev bouwt aan een direct controle over de hele kolom, van ketel tot keel, en dat zij wellicht bouwt aan een directe greep op de consument. Die mogelijke dominante positie op distributiegebied is een reële bedreiging, vooral voor anderen die daarin nu actief zijn zoals winkels, supermarkten, kleine brouwers, groothandelaren en andere kleinere partijen. Daar zal echter weerwerk op komen, en consumenten die niet bij partij A willen kopen zullen automatisch weer een partij B in het leven roepen. Hoe groot en reëel deze bedreiging ook is, de rillingen kreeg ik van een mogelijk nog grotere bedreiging.

George Orwell

Web winkels (wie wat, en hoe vaak, bestelt), thuisbrouwers (wie wat voor mout en hop koopt, en wat men dus brouwt, en hoe vaak) en rating communities (wie wat drinkt, waar en wanneer, hoe vaak en met wie, en wat men daar van vindt): het is allemaal data.
Allerlei relevante gegevens van betrokken consumenten, alles over hun consumptiepatroon, hun bestedingspatroon, hun veranderingen daarin – alles wat een producent maar wil weten.
Dat is wat AB InBev nu koopt: data.

ZX Ventures screen print

In alle hierboven gelinkte artikelen komt de naam ZX Ventures terug: het in New York gevestigde bedrijf dat ook in Europa kantoren heeft, omschrijft zichzelf als een ‘lenige global start-up’. De website zegt evenveel als dat het niets zegt: “We brouwen de toekomst. We zijn een wereldwijd ontwrichtende groeigroep, incubator en venture capital team ondersteund door een van de grootste multinationale bedrijven ter wereld, Anheuser-Busch InBev. Ons werk is dromen over hoe de toekomst er vandaag uitziet. Wij zijn een klein leger van futuristen, dromers, doeners, ontwerpers, ingenieurs, wetenschappers, marketeers, brouwers, bouwers en data geeks.”

Scary shit.

One of many cover designs of 1984

AB InBev lijkt bezig met het perfectioneren van waar George Orwell al bang voor was: hij beschreef in 1949 hoe de westerse wereld er in 1984 uit zou kunnen zien. Het was een plek waarin de enkeling ten onder gaat in een volkomen kansloze strijd tegen een totalitair bewind. Niemand was veilig voor Big Brother. Het was een waarschuwing tegen totalitaire regimes, zoals nazi-Duitsland dat net verslagen was en Stalins Sovjet-Unie. In zijn boek ‘1984’ wist de regering niet alleen wat je deed, waar, wanneer en met wie – ze wist zelfs wat je dacht. Bepaalde gedachten waren strafbaar. De westerse wereld is grotendeels naar een ander model geëvolueerd, maar tegenwoordige ‘data kauwers’ zoals de data geeks van ZX Ventures, kunnen tot diep in je ziel kijken. Ze kennen je bijna beter dan dat je jezelf kent.

Moeten we ons hier zorgen over maken?
Denkt u daar zelf eens over na.
Ik ben benieuwd naar uw reacties.

Ik heb er ook een nieuwe poll over gemaakt: aan de rechterkant van de pagina, even zoeken waar precies. Bedankt voor het invullen.